Cách ủ mùn cưa làm phân bón hữu cơ là phương pháp đang được sử dụng phổ biến trong nông nghiệp. Là một loại rác thải tự nhiên từ việc chế biến gỗ, trước đây mùn cưa thường ít được sử dụng trong cuộc sống. Tuy nhiên trong những năm gần đây người ta đã phát hiện ra công dụng hữu ích của nó. Đặc biệt ứng dụng trong việc làm phân bón hữu cơ có tác động tích cực đến sự phát triển của các giống cây trồng.
1. Thế nào là mùn cưa?
Mùn cưa là vật liệu hữu cơ, có nguồn gốc từ việc sản xuất, chế biến gỗ trong các hoạt động công nghiệp. Người thợ sẽ bào mỏng các loại gỗ, tre, nứa, sau đó nghiền vụn chúng thành các hạt có kích thước nhỏ. Trước đây, mùn cưa chỉ được xem là một loại rác thải tự nhiên do có kích thước quá nhỏ lại không đồng đều. Không có nhiều giá trị sử dụng trong cuộc sống.
Hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, người ta đã tìm ra những lợi ích đáng kể của mùn cưa. Đặc biệt đối với ngành nông nghiệp, việc ủ mùn cưa đã mang lại nhiều giá trị cho sự phát triển của cây trồng.
2. Cách ủ mùn cưa bằng phân bón hữu cơ:
a. Lựa chọn nguyên liệu:
Có thể sử dụng các nguồn nguyên vật liệu hữu cơ tự nhiên như vỏ cây, mùn cưa, lá cây, bã mía,… Cần khoảng 500 – 700 kg nguyên vât liệu này. Trước khi thực hiện ủ bạn nên băm, nghiền nhỏ các nguyên vật liệu này ra càng nhỏ càng tốt.
Làm ẩm nguyên liệu bằng cách tưới nước vào, độ ẩm tốt nhất nên để ở mức 60-65%. Cách để kiểm tra độ ẩm là nắm chặt một nắm nguyên liệu trong lòng bàn tay. Quan sát thấy có những vệt nước rỉ ra từ kẽ tay là được. Việc làm ẩm nguyên liệu nên được thực hiện trước khi tiến hành ủ tầm 12 tiếng. Để cho chúng có thời gian thẩm thấu đều lượng nước được tưới vào.
Bên cạnh đó, với phương pháp ủ mùn cưa bạn có thể bổ sung thêm các loại phân động vật như phân lợn, phân gà, phân trâu, phân bò,…
b. Lên men ủ phân:
Đối với 1 kg men ủ vi sinh, có thể sử dụng tầm 1-2 tấn nguyên liệu tươi ở trên. Lưu ý nên tăng lượng men ủ đối với các nguyên vật liệu khó lên men như mùn cưa, vỏ cây, trấu,… Thúc đẩy quá trình lên men xảy ra nhanh hơn và hiệu quả hơn.
c. Tạo đống ủ:
Để đạt được hiệu quả tối ưu, bạn cần trải đều các nguyên vật liệu thành các lớp đan xen. Mỗi lớp dày khoảng 10-20 cm, dùng men ủ pha trộn với cám gạo rải đều đan xen giữa các lớp. Để tránh sự xâm nhập của các vi sinh vật có hại cũng như tác động xấu của thời tiết nên dùng bạt che kín đống ủ.
Đống ủ được tạo nên cao khoảng từ 70-80cm, khối lượng hơn 500kg.
d. Trộn/đảo đều đống ủ:
Trong quá trình ủ, các loại vi sinh vật hoạt động một cách liên tục làm cho nhiệt độ của đống ủ nhanh chóng gia tăng. Thường sau khoảng 2 ngày nhiệt độ có thể tăng lên đến 60 độ C. Nên nếu nhận thấy nhiệt độ tăng cao hơn 65 độ C bạn nên đảo/trộn đống ủ để tạo độ thoáng cho nguyên liệu ủ.
Có thể dùng cây/gậy để tạo các lỗ cho đống ủ, giúp nước dễ thẩm thấu vào đống ủ. Phương pháp ủ mùn cưa cũng đạt chất lượng cao
e. Những lưu ý khi thực hiện phương pháp ủ mùn cưa:
Thời gian ủ dao động vào khoảng 30 – 40 ngày, đống ủ nên được trộn từ 3-4 lần trong suốt quá trình thực hiện ủ mùn cưa. Khi nhận thấy nguyên liệu đã chuyển sang nâu đen và không còn mùi hôi nữa, lúc này phân hữu cơ đã có thể sử dụng được.
Sau khi kết thúc việc thực hiện ủ mùn cưa, phân bón hữu cơ có thể được dùng để bón trực tiếp cho cây trồng. Mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển của các giống cây. Ngoài ra, bạn còn có thể trộn chúng với các thành phần dinh dưỡng và các vi sinh vật có lợi khác. Góp phần tăng năng suất, hiệu quả của các giống cây trồng.
f. Những lợi ích của phân bón hữu cơ:
- Cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng như:. Các nguyên tố đa – trung – vi lượng, đạm, lân, kali, vitamin,…
- Giúp giữ lại các chất dinh dưỡng, cân bằng pH và tạo độ ẩm cho đất.
- Cung cấp hệ sinh vật có lợi cho đất. Trong phân hữu cơ có chứa các loại vi sinh vật có lợi như vi sinh vật cố định đạm, phân giải xenlulo, phân giải lân,… giúp tổng hợp các chất dinh dưỡng cho cây trồng. Bên cạnh đó, tiêu diệt các vi sinh vật gây hại để tăng sức đề kháng cho cây trồng.
- Tăng chất mùn cho đất, cải thiện tình trạng kết dính và thoát nước của đất. Tác động đáng kể lên cấu trúc đất, cải thiện các tính chất lý – hóa – sinh của đất.
- An toàn cho con người, không chứa các chất độc hại, giúp bảo vệ môi trường.
3. Ứng dụng của ủ mùn cưa trong cuộc sống:
Mùn cưa được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Cụ thể như:
- Ngành công nghiệp năng lượng.
- Ngành công nghiệp xây dựng.
- Ngành nội thất.
- Lĩnh vực chăn nuôi gia súc gia cẩm.
- Sử dụng mùn cưa làm phân bón hữu cơ, áp dụng hiệu quả trong trồng trọt.
a. Ngành công nghiệp năng lượng:
Mùn cưa là nguyên liệu chính để tạo nên viên nén gỗ. Người ta sẽ viên mùn cưa thành dạng tròn sau khi được thu mua. Sau đó những viên mùn cưa này sẽ trở thành những viên gỗ rắn chắc dưới tác động của nhiệt lượng khi đốt, thông qua dây chuyển sản xuất khép kín.
Những viên gỗ này được sử dụng đảm bảo tiêu chuẩn an toàn đối với sức khỏe người tiêu dùng. Và giảm thiểu khí thải ra môi trường.
b. Ngành công nghiệp xây dựng:
Xu hướng mới trong ngành công nghiệp xây dựng là loại gạch siêu nhẹ chống cháy. Để sản xuất loại gạch này nguyên liệu chính là đất sét kết hợp cùng với các chất phụ gia như mùn cưa hay mạt gỗ.
c. Ngành nội thất:
Trong ngành nội thất gỗ ép là một loại vật liệu được sử dụng khá phổ biến, dễ bắt gặp chúng ở bất cứ đâu trong cuộc sống. Để tạo nên gỗ ép, mùn cưa là nguyên liệu chủ yếu cần phải có.
Người ta sử dụng mùn cưa để tạo những tấm gỗ ép với những kích thước khác nhau. Loại gỗ ép này có thể đáp ứng được nhiều nhu cầu sử dụng khác nhau mà giá thành lại rẻ.
d. Lĩnh vực chăn nuôi gia súc gia cầm:
Sau khi thu mua về, mùn cưa sẽ được xử lý để loại bỏ các tạp chất có hại, tác động xấu đến sức khỏe vật nuôi. Sau đó được mang đi đóng gói và bán ra thị trường theo nhu cầu của người sử dụng. Mùn cưa đóng gói được mang về có thể kết hợp với vỏ trấu để phụ cụ cho nhu cầu chăn nuôi.
Việc áp dụng phương pháp ủ mùn cưa trong chăn nuôi. Giúp tiết kiệm công sức trong việc vệ sinh, dọn dẹp, chất thải được xử lý tốt. Ngoải ra, phương pháp này cũng làm giảm thiểu tối đa tỷ lệ nhiễm bệnh của vật nuôi, thân thiện với môi trường.
e. Ngành công nghiệp trồng trọt:
Phương pháp ủ mùn cưa đem lại nhiều lợi ích trong trồng trọt. Công dụng của mùn cưa trong phân bón giúp đất trồng tơi xốp, thoáng khí. Các giống cây trồng nhờ vậy mà lớn nhanh, khỏe mạnh, sinh trưởng tốt hơn.
